Páginas del blog Ría de Ribadeo

lunes, 28 de mayo de 2012

Ruta ornitológica por el Parque Polvoranca


Laguna de la Recomba, Parque Polvoranca.

El parque Polvoranca, en Leganés, es una buena alternativa para dar un paseo y observar aves sin prácticamente salir de Madrid. Ayer por la tarde hice esto mismo con mis amigos Elena y Míguel, y pasamos allí la mañana. La idea era participar en una ruta ornitológica organizada por el Centro de Educación Ambiental Polvoranca. Pero al llegar al centro, nos dijeron que la actividad se había cancelado, aunque tuvimos la suerte de que un buen samaritano, Luis, quiso acompañarnos igualmente, lo que nos permitió poder acceder a zonas restringidas del parque, en una ruta totalmente personalizada.


Centro de Educación Ambiental

Partimos del Centro de Educación ambiental y nos dirigimos a una zona de dehesa y vegetación mediterránea, cuyo acceso está limitado, y a la que pudimos entrar gracias a ir acompañados. Aquí nos sorprendió la gran abundancia de liebre y perdiz roja. Lo que no nos sorprendió tanto fue la presencia de otros "invitados" a los que ya todo el mundo se ha acostumbrado a ver en los parques y bosques más próximos a la capital, la cotorra argentina (Myiopsitta monachus).

Cotorras argentinas

La cotorra argentina es una especie invasora que en los últimos años se ha ido multiplicando hasta convertirse en un verdadero problema. Su introducción se produjo a través de la liberación de animales de compañía, que se han adaptado perfectamente a la vida en libertad, con una gran expansión. Compite por el hábitat con determinadas especies autóctonas como el mirlo o la urraca, siendo una grave amenaza para estas especies. Por este motivo ha sido incluida en el Catálogo Español de Especies Exóticas Invasoras, de reciente publicación.

Cotorras argentinas

Tras ver la destreza con la que se alimentan las cotorras en la dehesa (no deja de ser una estampa cuando menos curiosa) nos acercamos al observatorio de aves que hay en la zona conocida como "Vegetación madrileña". La cosa estaba tranquila, y a parte de alguna gallineta, el canto de un pito real, o los vuelos de los vencejos para beber en la laguna, poco más vimos aquí.


Río en la zona del observatorio de aves

La siguiente parada fue en la laguna de los Sisones, cuyo nombre se debe a la abundancia de sisones en este lugar en tiempos pasados, que no hoy, ya que el parque ha quedado encorsetado entre carreteras, autovías, circunvalaciones... Imposible para especies como el sisón continuar aquí, aunque sí que hay en campos más al sur. Hoy únicamente pudimos ver por allí algunos azulones y también al pito real.

Laguna de los Sisones

Desde aquí nos dirigimos a las ruinas de la Iglesia de San Pedro, un templo del S.XVII, que son los únicos restos que quedan de la antigua población de Polvoranca, a quien debe su nombre el parque. En esta población llegaron a existir en torno a unas 50 casas, un pequeño palacio, un palomar, y la iglesia. Hoy en día, los únicos moradores del lugar son las aves que utilizan las ruinas de la iglesia para construir sus nidos.

Ruinas de la Iglesia de San Pedro

Iglesia de San Pedro

Entre los nidos de paloma, descubrimos a este tímido cernícalo, que apenas se intuye en el interior de su refugio, vigilándonos. Se puede apreciar su gran ojo, el anillo ocular, y la bigotera.

Cernícalo dentro de un nido

Ruinas de la Iglesia de San Pedro

Desde aquí, siguiendo la ruta que circunvala el parque, llegamos a la laguna de la Recomba, que fue la que personalmente más me gustó. Sus orillas cubiertas con vegetación palustre, y rodeadas de árboles, le dan un aire de auténtico humedal. Y en sus aguas, además de azulones, gallinetas y fochas, nos sorprendimos con la presencia de varios zampullines chicos.

Laguna de la Recomba

Fochas y ánades reales

Elena y Míguel al acecho...

Gallineta atravesando la laguna

Focha

Focha con crías

Así pues, recomiendo este lugar como un buen sitio para dar un paseo y observar las diferentes especies de aves que allí nos podemos encontrar. Además, si la ruta se hace en invierno, podremos disfrutar de otras especies como anátidas, garzas, chorlitejos... que utilizan los humedales del parque como refugio. Nos comentaba Luis, que aquí se han llegado a censar hasta 180 especies diferentes de aves (en tiempos mejores...).

Verderón

Vegetación de ribera

Nosotros, con un número más modesto, identificamos en este paseo de a penas dos horas, más de 20 especies diferentes (castellano / nombre científico / galego):

ánade real / anas platyrhynchos / lavanco
perdiz roja / alectoris rufa / perdiz
zampullín chico / tachybaptus ruficollis / mergullón pequeno
cernícalo / falco tinnunculus / lagarteiro
gallineta / gallinula chloropus / galiña de río - galiñola
focha / fulica atra / galiñola negra
paloma torcaz / columba palumbus / pombo torcaz
tórtola turca / streptopelia decaocto / tórtora turca
cotorra argentina / Myiopsitta monachus / cotorra arxentina
vencejo / apus apus / cirrio - vencello
avión común / delichon urbicon / andoriña de cu branco
abubilla / upupa epops / bubela
pito real / picus viridis / peto verde
golondrina / hirundo rustica / andoriña - anduriña
mirlo / turdus merula / merlo
ruiseñor bastardo / cettia cetti / reiseñor da auga - reiseñor bravo
urraca / pica pica / pega
estornino negro / sturnus unicolor / estorniño negro
gorrión / passer domesticus / pardal
verdecillo / serinus serinus / xirín
verderón / carduelis chloris / verderolo
pardillo / carduelis cannabina / liñaceiro


Y por último, aquí dejo este mapa del parque, que es un buen apoyo para quien se anime a conocerlo (fuente: http://parquepolvoranca.blogspot.com.es/).

Plano del parque Polvoranca


Imágenes y texto propiedad de:
Enrique Sampedro Miranda
Ría de Ribadeo: http://ria-de-ribadeo.blogspot.com

viernes, 25 de mayo de 2012

Diario da pescadora

Nun modesto guiño ó título dese gran documental da BBC, "Diario dos grandes felinos", traio a continuación informacións sobre os últimos movementos da águia pescadora en Francia. Rolf Wahl e Gilles Perrodin continúan a enviar novas puntualmente sobre o animal (anela nº 82), pero por falta de tempo non puiden colgala antes no blog. Así que aquí vai un resumo, a modo de diario, dos seus últimos avistamentos.

11 de maio
Perrodin obsérvaa na súa pola favorita, perto do niño, mentres que un macho estaba perchado nel. A82 estaba a pedir ser alimentada, pero o macho non reaccionou, aínda que sí comezou a levar polas ó niño. Non obstante, parece que 82 estivera pescando para ela mesma previamente.

11/05/2012. A82 (esquerda) e o macho xove non anelado (dereita). Foto: Gilles Perrodin

19 de maio
Perrodin volve fotografala na percha do niño 106. Non consegue ver ó macho, e parece que A82 continúa a alimentarse por sí mesma.
Según Rolf Wahl, o niño non é óptimo. Na súa opinión, os encargados de montar estes niños artificiais, deixan sempre polas tapando a estructura do niño por enriba, probablemente coa intención de camuflalos. Pero precisamente isto, na súa opinión, impide que tanto os adultos coma os polos teñan unha visión clara do que ocorre ó seu redor, motivo polo cal prefiren non ocupar niños con estas características.

19/05/2012. A82. Foto: Gilles Perrodin.

22 de maio
Perrodín desplázase pola maña observalo niño 106, e ó pouco aparece A82 e sitúase na percha. Momentos máis tarde logra localizar tamén o macho xove (non anelado) do que falamos en anteriores entradas. Estaba nunha pola próxima ó niño, e cun peixe entre as garras, e Gilles puido ver cómo posteriormente llo entregaba á nosa femia, que collía a captura e a levaba para outro lado a dar boa conta dela. Así pois, a situación desta parella pega un xiro respecto ó que sabíamos ata agora, e parece que vai polo bo camiño.

22/05/2012. A82 comendo o peixe. Foto: Gilles Perrodin.


23 de maio
Durante algo máis dunha hora, Gilles Perrodín fai o seguemento do niño 106, localizando a A82 na súa percha. Emite de vez en cando reclamos, pero moi tímidos, e Gilles durante este rato non consegue ver ó macho. Ainda que seguro que anda por alí, despois do vivido o día anterior.

23/05/2012. A82. Gilles Perrodin.



Enrique Sampedro Miranda
Ría de Ribadeo: http://ria-de-ribadeo.blogspot.com


viernes, 18 de mayo de 2012

Viaje al Parque Nacional de Monfragüe

Parque Nacional de Monfragüe

El pasado fin de semana, 12 y 13 de mayo, estuve con mis compañeros de la Asociación Elefante Rocoso en el Parque Nacional de Monfragüe. Es un viaje ya típico de nuestro grupo, al que mi querido amigo Míguel “Monfra” (el apodo es por algo) nos lleva año tras año. En esta ocasión fuimos 9 personas: Míguel, Luis, Elena, Jorge, Fuencisla, Juanky, Eduardo, Ilde y yo. El sábado, al llegar, y después de montar las tiendas en el Camping Monfragüe, nos fuimos en primer lugar al Puente del Cardenal. En este excepcional enclave montamos los telescopios y comenzamos a buscar las primeras observaciones del fin de semana. Y Monfragüe nunca decepciona, no en vano está considerado como uno de los mejores lugares de Europa para la observación de aves. Así, pronto comenzaron a desfilar ante nuestros ojos especies emblemáticas del parque como el buitre leonado (gyps fulvus), el alimoche (neophron percnopterus) o la cigüeña negra (ciconia nigra).

Cigüeña negra

Cigüeña negra

Alimoche (juvenil)


También pasaron por allí otras de menor porte, pero no menos interesantes, como este roquero solitario (monticola solitarius) o la collalba rubia (oenanthe hispanica).


Roquero solitario

Collalba rubia


Después de comer, nos dirigimos a uno de los puntos calientes del parque, el Salto del Gitano. Desde sus miradores, siempre llenos de aficionados a la ornitología y demás turistas, nos deleitamos contemplando los buitres leonados, alimoches, milanos negros (milvus migrans), cernícalos (falco tinnunculus), aviones roqueros (ptyonoprognen rupestris), golondrinas dáuricas (hirundo daurica) o un nido de cigüeña negra que hay en Peña Falcón.


El Salto del Gitano

Salto del Gitano

Buitre leonado

Buitres en Monfragüe

Buitre leonado

Golondrina dáurica

Golondrinas dáuricas

Río Tajo en el Parque Nacional de Monfragüe

Mirador en el Salto del Gitano


Del Salto del Gitano fuimos hasta la Fuente del Francés, en donde dejamos los coches para iniciar la subida al castillo de Monfragüe, desde donde queríamos ver atardecer. La ruta asciende entre alcornoques, jaras, brezos, gamones en flor, y toda una amplia variedad de flora mediterránea. Además, durante varios tramos se obtienen unas hermosas panorámicas de este espacio natural único.


Rutal del Castillo de Monfragüe

Parque Nacional de Monfragüe

Alcornoque

Monfragüe

Arrendajo


Ya en el castillo, después de la subidita, nos sentamos a reponer fuerzas y disfrutar de las espectaculares vistas y del atardecer, con los buitres sobrevolando nuestras cabezas.


Dehesa en Monfragüe

Río Tajo - Monfragüe

Atardecer en Monfragüe






El domingo por la mañana, acompañados de un intenso calor (la canícula aprieta ya en Extremadura) hicimos la ruta de Villareal de San Carlos a Cerro Gimio. Comenzamos por una variante que no es la habitual, para hacer la ruta circular y que el recorrido fuese más ameno. 


Nido de avión común

Ruta de Cerro Gimio

Panorámica de Monfragüe con el Salto del Gitano y Peña Falcón al fondo

Lagartija colilarga






Desde Cerro Gimio pudimos ver y fotografiar el nido de buitre negro (aegypius monachus) que hay sobre un alcornoque de la ladera opuesta. Y cómo no, deleitarnos con las vistas. 


Nido de buitre negro

Nido de buitre negro


Luego vuelta a Villareal de San Carlos y un descanso para comer. Desde ahí, nos dirigimos al mirador de la Tajadilla, en el embalse de los Saltos de Torrejón. Esta vez el lugar no nos deparó ninguna sorpresa, a parte de los omnipresentes leonados, y poco más. Y por último, antes de emprender el regreso a Madrid, nos dirigimos a la Portilla del Tietar. De camino, en uno de los miradores sobre el río, pudimos volver a ver un águila calzada (hieraaetus pennatus) sobrevolándonos, así como varios buitres negros. Y ya en la Portilla, la traca fin de fiesta, disfrutando a placer de dos pollos de búho real (bubo bubo) y de los vuelos del águila imperial (aquila adalberti).


El Salto del Gitano

Río Tiétar - Monfragüe

Dos pollos de búho real en el nido - Portilla del Tiétar - Monfragüe

Águila imperial ibérica - Portilla del Tiétar - Monfragüe

Aquí dejo una lista de las más de 50 especies de aves que logramos identificar:

perdiz roja / alectoris rufa / perdiz
cormorán / phalacrocorax carbo / corvo mariño
garza real / ardea cinerea / garza real
cigüeña negra / ciconia nigra / cegoña negra
cigüeña / ciconia ciconia / cegoña branca
milano negro / milvus migrans / miñato queimado - millafre negro
milano real / milvus milvus / miñato real - millafre real
alimoche / neophron percnopterus / voitre branco
buitre leonado / gyps fulvus / voitre leonado
buitre negro / aegypius monachus / voitre negro
culebrera europea / circaetus gallicus / águia cobreira
águila imperial ibérica / aquila adalberti / aguia imperial
aguililla calzada / hieraaetus pennatus / águia calzada
cernícalo / falco tinnunculus / lagarteiro
paloma torcaz / columba palumbus / pombo torcaz
tórtola turca / streptopelia decaocto / tórtora turca
cuco / cuculus canorus / cuco
autillo europeo / otus scops / moucho de orellas
búho real / bubo bubo / bufo real
mochuelo / athene noctua / moucho
vencejo / apus apus / cirrio - vencello
avión roquero / ptyonoprognen rupestris / andoriña dos penedos
avión común / delichon urbicon / andoriña de cu branco
abejaruco / merops apiaster / abellaruco
cogujada / galerida cristata / cotovía cristada - cotovía dos camiños
golondrina / hirundo rustica / andoriña - anduriña
golondrina dáurica / hirundo daurica / andoriña dáurica
bisbita arbóreo / anthus trivialis / pica das árbores
lavandera blanca / motacilla alba / lavandeira branca
petirrojo / erithacus rubecula / paporrubio
colirrojo tizón / phoenicurus ochruros / rabirrubio
collalba rubia / oenanthe hispanica / pedreiro rubio
roquero solitario / monticola solitarius / merlo azul
mirlo / turdus merula / merlo
ruiseñor bastardo / cettia cetti / reiseñor da auga - reiseñor bravo
curruca capirotada / sylvia atricapilla / papuxa das amoras
mito / aegithalos caudatus / ferreiriño rabilongo
herrerillo / parus caeruleus / ferreiro - monxiña
carbonero / parus major / ferreiro abelleiro - ferreiriño real
oropéndola / oriolus oriolus / ouriolo
alcaudón / lanius senator / picanzo cabecirrubio
arrendajogarrulus glandarius / gaio
rabilargo / cyanopica cyanus / pega azul
urraca / pica pica / pega
cuervo / corvus corax / corvo grande
estornino negro / sturnus unicolor / estorniño negro
gorrión / passer domesticus / pardal
pinzón / fringilla coelebs / pimpín
jilguero / carduelis carduelis / xílgaro
escribano montesino / emberiza cia / escribenta riscada
triguero / emberiza calandra / trigueiro - trigueirón



Y para terminar esta crónica, quiero dar las gracias a Míguel, por ser el mejor guía que hay de Monfragüe, y seguir llevando a la asociación allí cada año. Y gracias a todos los demás por compartir con vosotros estos dos días de senderismo y ornitología.


Foto de grupo. De izq. a dcha. y de arriba a abajo: Elena, Jorge, Eduardo, Ilde, Míguel, Luis, Fuencisla, Juanky y Quique.


Imágenes y texto propiedad de:
Enrique Sampedro Miranda